Zobacz także: „Klasa szaleńców”

 

Wskazówki dla poddanych

Spektakl Teatru Laboratorium Ban’yū Inryoku w Tokio

12–13/10/2019 {sobota–niedziela} 19:00
Instytut Grotowskiego, Piekarnia

W języku japońskim z polskimi i angielskimi napisami

Wskazówki dla poddanych
Fot. archiwum Terayama World i Teatru Laboratorium Ban’yū Inryoku

Dramat „Wskazówki dla poddanych” (jap. „Nuhikun”, 1978) Shūjiego Terayamy przez niektórych japońskich krytyków bywa określany mianem najbardziej dojrzałego w całym dorobku artystycznym Terayamy zarówno pod względem treści, jak i formy. Tytuł jest nawiązaniem do utworu Jonathana Swifta (1731), ale angielskie opowiadanie stało się zaledwie pretekstem do przedstawienia losów poddanych urzędujących podczas nieobecności ich pana w jego wielkiej posiadłości. Znudzeni codziennym życiem służący postanawiają na zmianę naśladować właściciela. Osoba, która w danym momencie odgrywa rolę pana, może wydawać dowolne rozkazy, a pozostałe osoby muszą się im bezwarunkowo podporządkować. Stopniowo bohaterowie zaczynają posuwać się do coraz bardziej drastycznych metod i wydawać rozkazy mające na celu wyłącznie poniżenie drugiej osoby, czerpiąc przy tym sadystyczną przyjemność. „Grę w pana” aktorzy prezentują nie tylko słownie, ale również cieleśnie, przy rockowo-operowym akompaniamencie. Puste krzesło pośrodku sceny podtrzymuje nieobecność prawowitego pana do samego końca.

Terayama przestrzega przed tym, że niekiedy tracimy zdolność kontrolowania samych siebie i wpadamy w pułapkę własnej osobowości. Człowiek ma bowiem skłonność do poszukiwania przynależności w grupie posiadającej lidera. Kiedy go zabraknie, cała struktura ulega rozpadowi. Podobna sytuacja zachodzi w rodzinie.

Teatr Laboratorium Ban’yū Inryoku, kontynuując tradycję Tenjō Sajiki, zadaje widzom pytanie, czym jest to, czego ludziom brakuje, czego potrzebują, czym jest prawdziwa wolność, jaki jest związek między władzą, kontrolą drugiego człowieka a seksualnością – w zależności od tego, czy jesteśmy panem, czy sługą, ujawniamy przecież drzemiące w nas sadomasochistyczne skłonności.

12 października po spektaklu odbędzie się spotkanie z twórcami (tłumaczenie na język polski). Gośćmi dyskusji będą: J.A. Seazer, Keitoku Takata (reżyserzy), Kotake Nobutaka (scenograf) oraz aktorzy.

Kiedy w 1983 po śmierci Shūjiego Terayamy Teatr Laboratorium Tenjō Sajiki został rozwiązany, J.A. Seazer (właść. Taka’aki Terahara) wraz z trzydziestoma członkami teatru założył Teatr Laboratorium Ban’yū Inryoku (dosł. Siła Przyciągania). Nazwa odnosi się do słów Terayamy, twierdzącego, twierdzącego, iż siła grawitacji to potęga samotności, która przyciąga wzajemnie ludzi. W skład Ban’yū Inryoku wchodzi kilkunastu głównych aktorów, lecz w każdym spektaklu pojawia się także grupa artystów z zewnątrz.

Najważniejsze spektakle to m.in. rockowy musical „Heretycy” („Jashūmon”), „Wskazówki dla poddanych” („Nuhikun”), spektakl uliczny „Salomon – samolot napędzany ludzką siłą” („Jinriki Hikōki Saromon”), „Zamek Sinobrodego” („Aohige-kō no shirō”), „Lemingi” („Remingu”). Do najważniejszych spektakli o zasięgu międzynarodowym należą m.in. „Król Lear” prezentowany w Londynie, Cardiff, Stratford-upon-Avon, „SUNA” czy „Stuletni balon zwany metropolią” („Hyakunen kikyū metroporisu”), wystawiony w 1997 z udziałem ponad stu aktorów, a także przypadkowych widzów oraz innych grup teatralnych współpracujących nad wystawieniem tego pełnego rozmachu widowiska w Parthenon Tama w Tokio.

Fot. ze zbiorów prywatnychJ.A. Seazer (właśc. Taka’aki Terahara) współreżyserował niemal wszystkie spektakle teatralne wystawiane przez Teatr Laboratorium Tenjō Sajiki. Skomponował również najważniejsze utwory muzyczne do spektakli Terayamy, między innymi „Statek głupców” („Ahōbune”), „Heretycy” („Jashūmon”), „Shintokumaru”, a także muzykę do filmów fabularnych Terayamy: „Rzućmy książki, wyjdźmy na ulice!” („Sho wo suteyo, machi ni deyō”, 1971), „Wiejska ciuciubabka” („Den’en ni shisu”, 1974), „Bokser” („Bokusaa”, 1977), „Żegnaj, Arko!” („Saraba hakobune”, 1984). Od momentu założenia Teatru Laboratorium Ban’yū Inryoku w 1983 Seazer wyreżyserował i skomponował muzykę do niemalże wszystkich przedstawień granych przez zespół. Reżyser zorganizował wydarzenie „Ziarenko ryżu” („Hitotsubu no tane”), oparte na zbiorowym czytaniu poezji, wystawione w Pawilonie Rządu Japońskiego podczas Aichi Expo w 2005. Jego kompozycje muzyczne stworzone na potrzeby animacji „Revolutionary Girl UTENA” (1997) podbiły serca młodych miłośników animacji na świecie i przyniosły mu sławę. Z kolei za widowisko „SUNA” uzyskał główną nagrodę na Festiwalu Fringe w Edynburgu w 1986.

Keitoku Takata dołączył do Teatru Laboratorium Tenjō Sajiki w 1979 i uczestniczył w krajowych i zagranicznych inscenizacjach, często grając główne role. Występował na scenie w takich produkcjach, jak: „Wskazówki dla poddanych” („Nuhikun”), „Lemingi” (Remingu”), „Sto lat samotności” („Hyakunen no kodoku”), a także w filmach Terayamy: „Owoce namiętności” („Shanghai Ijin Shōkan – China Doll”), „Żegnaj, Arko!” („Saraba hakobune”). Występował w spektaklu „Wskazówki dla poddanych” również podczas ostatniego tournée Tenjō Sajiki w Paryżu. W 1983, po śmierci Teraymy, wraz z J.A. Seazerem założył Teatr Laboratorium Ban’yū Inryoku. Wraz z J.A. Seazerem odpowiada za produkcję i reżyserię wystawianych przedstawień oraz występuje w spektaklach.

Poza pracą nad przedstawieniami teatralnymi aktywnie angażował się w różne formy sztuki, a zwłaszcza współczesnego tańca (głównie butō). Stworzył wiele spektakli we współpracy ze światowej sławy reżyserami, m.in. Simonem McBurneyem (UK), Jossim Wielerem (Niemcy) oraz Teresą Ludovico (Włochy). Jego wielkim osiągnięciem była reżyseria wspólnie z Simonem McBurneyem spektakli „Zniknięcie słonia” („The Elephant Vanishes”) oraz „Shunkin”, które zagrano m.in. w Singapurze, Taipei, Los Angeles i Michigan.

Nobutaka Kotake to jeden z głównych członków dawnego Teatru Laboratorium Tenjō Sajiki, odpowiedzialny za gigantyczne scenografie do najważniejszych spektakli Terayamy: m.in. „Wskazówki dla poddanych” („Nuhikun”), „Statek głupców” („Ahōbune”), „Sto lat samotności” („Hyakunen no kodoku”). Wielopoziomowe konstrukcje, na które składają się rusztowania, maszyny i ruchome elementy, ingerują bezpośrednio w aktorów i publikę. We „Wskazówkach dla poddanych” olbrzymie maszyny i techniczne konstrukcje mają również metaforyczne znaczenie – jako narzędzia tortur czy nawet koronacji sprawują pełną kontrolę nad człowiekiem.

Autor: Shūji Terayama
Reżyseria, muzyka
: J.A. Seazer
Współpraca reżyserska: Keitoku Takata
Scenografia, kostiumy, charakteryzacja: Nobutaka Kotake
Kierownik produkcji: Mikio Ogasawara
Asystent kierownika produkcji: Shiho Sato
Dźwięk: Hiroyuki Ozaki
Światło: Kayo Yamazaki, Sanami Masamura
Rekwizyty: Uno Hatano, Haruka Mitsumata
Występują: Keitoku Takata, Rie Kobayashi, Keita Kobayashi, Mizuho Kinoshita, Kiyoshi Tobinaga, Yoko Mori, Hiroshi Imamura, Ryo Tachikawa, Sakurako Yamada, Hideyuki Okaniwa, Akihiro Soda, Seiko Yokoyama, Daisuke Tobita, Hiroshi Karasawa, Kazuma Kato, Haruka Mitsumata, Kabuto Miyoshi
Język: język japoński, z polskimi i angielskimi napisami
Premiera: 1989
Czas trwania: 110 min
Spektakl dozwolony dla widzów od lat 18. W przedstawieniu występują małe zwierzęta hodowlane. Stworzeniom nie dzieje się żadna krzywda.

Spektakle w ramach Festiwalu INLANDIMENSIONS
Spektakl prezentowany razem z „Klasa szaleńców” Zespołu Teatralnego Ikenoshita

O Festiwalu INLANDIMENSIONS International Interdisciplinary Arts Festival
Pierwsza edycja INLANDIMENSIONS International Interdisciplinary Arts Festival to największe wydarzenie w Polsce z okazji 100. rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych Polski z Japonią. Organizatorem jest Bridges Foundation we współpracy z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim, Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Instytutem im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Nadrzędnym celem Festiwalu jest prezentacja spektakli w ramach europejskiego tournée zespołów z Eurazji oraz stworzenie platformy wymiany pomiędzy zagranicznymi placówkami kulturalno-naukowymi w celu nawiązania długoletniej współpracy artystycznej.
Program pierwszej edycji Festiwalu INLANDIMENSIONS, pod hasłem Misemono no fukken (Restauracja widowisk), obejmuje nie tylko spektakle teatralne, ale także projekcje filmowe, spotkania literackie, dyskusje z twórcami i badaczami kultury japońskiej, wreszcie wystawę japońskiego plakatu awangardowego i malarstwa abstrakcyjnego. Podczas wydarzeń będziemy gościć kilkudziesięciu gości honorowych z Japonii i innych zakątków świata – twórców kina i teatru, kuratorów największych festiwali międzynarodowych, badaczy i krytyków z całego świata.
Głównym wydarzeniem INLANDIMENSIONS będzie współczesna prezentacja dwóch najważniejszych spektakli teatralnych według tekstów Shūjiego Terayamy (1935–1983) – czołowego przedstawiciela XX-wiecznego japońskiego teatru awangardowego, założyciela alternatywnego zespołu Teatr Laboratorium Tenjō Sajiki odwołującego się do teatru śmierci i okrucieństwa. Uzupełnieniem programu teatralnego była filmowa retrospektywa w ramach 19. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty.
Teatr, w którym nie ma aktorów, i teatr, gdzie każdy jest aktorem, teatr bez budynku teatralnego i teatr, gdzie każde miejsce staje się przestrzenią teatralną; teatr bez widzów i teatr, gdzie każdy pełni rolę widza – tych wszystkich wariantów dezintegracji teatru jako takiego doświadczymy podczas pierwszej edycji. Współczesna, głęboko intertekstualna sztuka japońska, posługująca się media-crossing, łączy jej poszczególne rodzaje i jawi się jako polifoniczny kolaż różnych gatunków sztuki.
Ideą INLANDIMENSIONS nie jest odrzucenie klasyki, lecz ukazanie jej przekształceń i wpływu na sztukę współczesną, uzmysłowienie widzowi pojęcia teatru eurazjatyckiego („Azja nie istnieje”; Por. Tokimasa Sekiguchi: „Eseje nie całkiem polskie”, Universitas, Kraków 2016) – mariażu poszczególnych kultur w sztuce, ale także symbiozy różnych gatunków w obrębie dzieła artystycznego.
Zapraszamy Państwa do tworzenia kolejnego wymiaru w tym rozległym imperium interkulturowym, które żyje w głębi lądu.

Nikodem Karolak, dyrektor INLANDIMENSIONS

Gdańsk 4–9/10/2019 (Gdański Teatr Szekspirowski / Kino Kameralne Cafe / Instytut Kultury Miejskiej)
Wrocław 9–13/10/2019 (Instytut im. Jerzego Grotowskiego)
Poznań 10–11/10/2019 (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza / Kino Muza)

Patronat honorowy Ambasady Japonii w Polsce

flaga

japonia_logo_10-19

Galeria zdjęć