Aktualnie jesteś: Otwarty Uniwersytet Poszukiwań / Kursy wiodące / Szamanizm syberyjski. Praktyka

Szamanizm – uniwersalna postać pierwotna wszystkich religii czy konkretna religia ludów północnoazjatyckich?

Wykład dr. hab. Bartosza Jastrzębskiego w ramach OUP

3/03/2017 {piątek} 18:00
Instytut Grotowskiego, Sala Kinowa

Wstęp wolny

Szamanizm – uniwersalna postać pierwotna wszystkich religii czy konkretna religia ludów północnoazjatyckich?
Fot. Bartosz Jastrzębki

Mircea Eliade stwierdził: „Szamanizm sensu stricto jest zasadniczo syberyjskim i środkowoazjatyckim zjawiskiem religijnym”. Polski badacz, Andrzej Szyjewski, zakłada natomiast, że o szamanizmie możemy mówić wszędzie tam, gdzie „spotykamy przekonanie, że rzeczywistość jest dwudzielna, to znaczy rzeczywistość obserwowalna jest zewnętrzną formą nadającej jej istnienie i sens niewidzialnej rzeczywistości wewnętrznej lub zaświatowej. Każdy element świata ma więc swoją duchową, ukrytą, niepoznaną stronę, którą dostrzegać i ingerować w jej stosunki może tylko szaman. Szaman jest mistrzem obu światów, potrafi poruszać się zarówno między duchami, jak i pośród ludzi. W oczach szamana oba światy przenikają się w ten sposób, że rzeczywistość widzialna jest zwykle dalekim odbiciem niewidzialnej. Z tych dwóch rzeczywistość tamta (niewidzialna) jest prawdziwsza, gdyż ten świat jest światem przypadkowej zmienności, tamten zaś pozaczasowej stałości” (A. Szyjewski: Szamanizm, Kraków 2005, s. 153–154). Jak więc należy rozumieć szamanizm? Fundamentalnego sporu etnologów, antropologów i religioznawców nie sposób ostatecznie rozwiązać. Buriacja znajduje się na obszarze granicznym pomiędzy występowaniem szamanizmu, charakterystycznego dla arktycznego kręgu kulturowego, a terenami Wielkiego Stepu, poprzez który docierały tu od wieków elementy kultury chińskiej, tybetańskiej i tureckiej. Wpływy te nie doprowadziły jednak do takiego jego przekształcenia, na skutek którego utraciłby on swój pierwotny charakter.

Bartosz_Jastrzebski_fot_ze_zbiorow_prywatnychBartosz Jastrzębski jest doktorem habilitowanym kulturoznawstwa, pisarzem, filozofem, etykiem oraz podróżnikiem. Wykłada w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się pograniczem filozofii, antropologii i literatury, a także historią oraz poszukiwaniami duchowymi i religijnymi. Tropi motywy przewodnie codzienności, jej udręki i drobne nadzieje, którym poświęcił trzy tomy esejów: Pająk. Szkice prawie filozoficzne (2007), Próżniowy świat (2008) oraz Wędrówki po codzienności. Eseje o paru ważnych rzeczach (2011). W 2012 roku otrzymał Nagrodę im. Beaty Pawlak za książkę Krasnojarsk zero (wraz z Jędrzejem Morawieckim). W 2013 roku opublikował zbiór esejów Przedbiegi Europy. Gawędy podróżne, a w 2014 ukazały się dwie jego książki o współczesnym szamanizmie: Współcześni szamani buriaccy w przestrzeni miejskiej Ułan Ude oraz Cztery zachodnie staruchy. Reportaż o duchach i szamanach (wraz z Jędrzejem Morawieckim). Obecnie zajmuje się konserwatywną myślą społeczno-polityczną oraz jej związkami z teologią. W 2016 roku wydał książkę Ostatnie Królestwo. Szkice teologiczno-polityczne poświęconą tym zagadnieniom.

Proponowana bibliografia
Wydawnictwa zwarte

  • Bartosz Jastrzębski, Jędrzej Morawiecki: Cztery zachodnie staruchy. Reportaż o duchach i szamanach, Wyd. Sąsiedzi, Białystok 2014
  • Bartosz Jastrzębski, Jędrzej Morawiecki: Innego piekła nie ma, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2013
  • Bartosz Jastrzębski, Jędrzej Morawiecki: Krasnojarsk zero, Sic!, Warszawa 2012
  • Albert Jawłowski: Milczący lama. Buriacja na pograniczu świata, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016
  • Andrzej Szyjewski: Szamanizm, WAM, Kraków 2005
  • Christopher Vogler: Podróż autora. Struktury mityczne dla scenarzystów i pisarzy, Wyd. Wojciech Marzec, Warszawa 2009
  • Jerzy Sławomir Wasilewski: Podróże do piekieł. Rzecz o szamańskich misteriach, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1979

Film

Materiał audio

Bibliografia uzupełniająca zostanie podana na zajęciach grupy roboczej.