Hamlet, czyli „co jest w Polsce – do myślenia”

Spotkanie poświęcone książce Wandy Świątkowskiej Hamleci Jerzego Grotowskiego, z udziałem autorki i Dariusza Kosińskiego, prowadzenie Monika Blige

14/01/2017 {sobota} 18:00
Instytut Grotowskiego, Sala Teatru Laboratorium

Wstęp wolny

W dniu 18. rocznicy śmierci Jerzego Grotowskiego

Kluczowe dla mojej książki przystanki na drodze polskiego myślenia Hamletem wyznaczają: dzieło Stanisława Wyspiańskiego, eseistyka Jana Kotta oraz interpretacje teatralne z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Wypływające z różnych źródeł strugi myśli wezbrały w dziele, którego analiza stanowi główny temat niniejszego opracowania, Studium o Hamlecie Jerzego Grotowskiego, zarówno przedstawienia zaprezentowanego w 1964 roku w Opolu, jak i podstawy tekstowej spektaklu, która przechowała się w dwóch odmiennych scenariuszach. Grotowski nadał swemu dziełu tytuł Studium o Hamlecie, czym wyraźnie wskazał patrona swojej interpretacji. Przejął od niego nie tylko taktykę czytania Hamletem aktualnej rzeczywistości, ale wkomponował w scenariusz fragmenty bezpośrednio zaczerpnięte z tekstu Wyspiańskiego. Jednocześnie przejął on od Wyspiańskiego koncepcję studium jako formy pracy i przemyśliwania tekstu – użycia dramatu Szekspira jako materiału wyjściowego, którym można posłużyć się, by opowiedzieć o procesie twórczym, sytuacji artysty, sztuce, postawie wobec współczesności. Zarazem Grotowski potraktował tekst Wyspiańskiego jako wyzwanie, zgodnie z wpisanym w nie nakazem aktywnego czytania i myślenia, które miało uaktywnić aktorów i zachęcić do współtworzenia przedstawienia.
Fragment Wstępu

Fot. archiwum prywatne

Wanda Świątkowska jest adiunktem w Katedrze Teatru i Dramatu na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka monografii poświęconych polskiej recepcji „Hamleta” Williama Shakespeare’a: „Hamlet.pl. Myślenie «Hamletem» w powojennej kulturze polskiej” (Kraków 2019), „Hamleci Jerzego Grotowskiego” (Wrocław 2016), „Książę. Hamlet Juliusza Osterwy” (Kraków 2009). Ostatnio wydała z Andrzejem Kruczyńskim tom dzienników Juliusza Osterwy dotyczący przedwojennych objazdów Reduty – „Dzienniki wypraw 1938–1939” (Warszawa 2020). Obecnie przygotowuje do druku antologię źródeł do historii Reduty: „Reduta. Źródła i komentarze” (2021). Jej zainteresowania naukowe obejmują historię Reduty oraz filozofię teatralną i rękopiśmienny dorobek Juliusza Osterwy; recepcję dramatów Williama Shakespeare’a, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia „Hamleta” w kulturze polskiej; działalność Teatru Laboratorium oraz wykorzystanie narzędzi performatyki w badaniach nad teatrem i dramatem.

Fot. Maciej Zakrzewski

Dariusz Kosiński jest profesorem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, od roku 2019 w Instytucie Glottodydaktyki Polonistycznej. Jest uczniem prof. Jana Michalika, pod którego opieką napisał pierwsze prace dotyczące historii i teorii sztuki aktorskiej XIX wieku. Główny nurt jego badań stanowi polska tradycja teatralna i performatywna („Polski teatr przemiany”, Wrocław 2007; „Teatra polskie. Historie”, Warszawa 2010 – nagroda Znaku Hestii im. ks. prof. Józefa Tischnera 2011, Nagroda Naukowa im. Jerzego Giedroycia 2012; przekłady: niemiecki, chiński, rosyjski, angielski). Podejmował też prace związane z poszczególnymi twórcami tej tradycji: Juliuszem Osterwą, Stanisławem Wyspiańskim, a przede wszystkim Jerzym Grotowskim. Jest autorem popularnej biografii artysty „Grotowski. Przewodnik” (Wrocław 2009), wydał dwie monografie poświęcone jego wczesnym przedstawieniom („Grotowski. Profanacje”, Wrocław 2015; „Farsy-misteria. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego w Teatrze 13 Rzędów (1959–1960)”, Wrocław 2018). W latach 2010–2013 był dyrektorem programowym Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu. Należał do zespołu redakcyjnego „Tekstów zebranych” Grotowskiego (Wrocław – Warszawa 2012). Założył portal grotowski.net oraz pismo „Performer”, którego redaktorem naczelnym jest do dziś. Badania nad polską tradycją performatywną łączy z analizami współczesnych przedstawień i dramatów społecznych („Teatra polskie. Rok katastrofy”, Warszawa 2012). Był współzałożycielem i przez kilkanaście lat pracownikiem Katedry Performatyki na Wydziale Polonistyki UJ („Performatyka. W(y)prowadzenia”, Kraków 2016). W latach 2014–2018 był zastępcą dyrektora Instytutu Teatralnego Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Stworzył projekt badań nad awangardą teatralną Europy Środkowo-Wschodniej „Odzyskana Awangarda”. W latach 2017–2020 kierował projektem badawczym „Zmiana ustawienia. Polska scenografia teatralna i społeczna XX i XXI wieku”. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. Od roku 2014 wraz z prof. Wojciechem Dudzikiem jest redaktorem naczelnym internetowej Encyklopedii Teatru Polskiego. Od 2016 stale współpracuje jako krytyk teatralny z „Tygodnikiem Powszechnym”. W roku 2020 założył z Katarzyną Woźniak „żywosłowie. wydawnictwo”, którego jest dyrektorem programowym i redaktorem. Ostatnią jego książką jest „Teatr, który nadchodzi?” (Gdańsk 2023).

Autor: Wanda Świątkowska
Redakcja:
Monika Blige
Wydawca:
Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Data wydania
: grudzień 2016

Publikacja, finansowana przez Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, powstała w ramach projektu badawczego „Jerzy Grotowski – przedstawienia 1957–1964” nr N N105 417340, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, a realizowanego w Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.