Spektakl Jacka Zawadzkiego
Deus ex machina odwołuje się do zabiegu greckiego dramaturga Eurypidesa (480–406 p.n.e). Zsyłał on bogów na scenę za pomocą dźwigu (apo mekhanes theos), gdy postaci tragedii nie mogły dojść do porozumienia bądź nie potrafiły rozwiązać zawiłej, splątanej intrygi. Bohater monodramu pojawia się na scenie w ten sam sposób. Przybywa, jak sam mówi, „z cudownych ziem, z krajobrazów lepszych niż życie”, ubrany w maskę i olbrzymi, stary płaszcz, który rozpościera przed widownią. Podobnie jak bogowie Eurypidesa prowadzi monolog wewnętrzny (oparty głównie na tekstach Emila Ciorana i Fernanda Pessoi), odsłaniający jego przeżycia, stosunek do świata i próbę rozwiązania konfliktów międzyludzkich. Bohater szuka prawdy. Szuka przyczyny cierpienia. Nie wiemy jednak, skąd tak naprawdę przybył. Może to upadły anioł, może demiurg, a może nieoczekiwany wybawiciel.
Jacek Zawadzki ukończył Państwowe Studium Aktorskie w Gdańsku (1984). Pracował jako aktor Teatru Współczesnego (1984–1989) w Szczecinie, członek trupy teatralnej PUR z Londynu (1990–1992), aktor Teatru Kana w Szczecinie (1992–1997), gdzie zrealizował „Moskwę–Pietuszki” i „Noc” według Wieniedikta Jerofiejewa w reżyserii Zygmunta Duczyńskiego. „Noc” otrzymała dwie prestiżowe nagrody na festiwalu Fringe w Edynburgu (1994). W latach 1997–1999 mieszkał w Edynburgu i pracował dla European Art Foundation Richarda Demarco, był też członkiem grupy performerskiej The Elements i zrealizował „At the End of On-Line” – film science fiction dla BBC 2. Występował w Teatrze Polskim w Szczecinie (1999–2001). Podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych (2001–2012) współpracował z University of Illinois w Chicago, prezentując „Moskwę–Pietuszki” i prowadząc warsztaty teatralne. Zrealizował pięć filmów krótkometrażowych z amerykańską reżyserką Rene Kerkman i współzałożył zespół bluesowo-rockowy Banana Street Band. Obecnie współpracuje z Instytutem Grotowskiego. Regularnie gra dwa monodramy: „Moskwę–Pietuszki” oraz „Hantio”.
Scenariusz i reżyseria: Jacek Zawadzki
Głos kobiety: Agnieszka Bresler
Projekt i wykonanie maski: Marek Ruszkiewicz
Projekt mapy: Norbert Szandrowski
Opracowanie muzyczne: Tomasz Jóźwin
Teksty: Parawany Jeana Geneta (tłum. Maria Skibniewska, Jerzy Lisowski), Historia i utopia Emila Ciorana (tłum. Jacek Szporko), Księga niepokoju napisana przez Bernarda Soaresa Fernanda Pessoi (tłum. Janina Z. Klawe), Śpiący Walta Whitmana (tłum. Krzysztof D. Szatrawski)
Producent: Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Premiera: 22 maja 2017, Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Czas trwania: 40 min