Aktualnie jesteś: Otwarty Uniwersytet Poszukiwań / Semestry autorskie

Żyjąc w globalnym laboratorium. Sztuka i nauka w czasach technokultury

Dr hab. Agnieszka Jelewska
Cykl seminariów
Rok akademicki 2014/2015

Kiedy Jerzy Grotowski w drugiej połowie XX wieku pracował nad nową metodą techniki aktorskiej, powoływał się niejednokrotnie na badania laboratoryjne jako przykład eksperymentów dokonujących się w zamkniętej grupie osób, „poza światem zewnętrznym”. Ich celem miało być wypracowanie określonych zasad działania przynoszących oczekiwane efekty, które dopiero w fazie ostatniej mogły być konfrontowane z widzami/odbiorcami. Grotowski wierzył w oddalenie od świata, w potrzebę pracy studyjnej, laboratoryjnej – to te czynniki miały okazać się miarą skuteczności jego metody.

W 2003 roku, w katalogu wystawy prac Olafura Eliassona The Weather Project w muzeum Tate Modern w Londynie Bruno Latour analizował koncepcję badań laboratoryjnych w wymiarze przede wszystkim społecznym i kulturowym, a nie tylko naukowym. Pisał, że do niedawna najczęstszym wzorem praktyki dla naukowca, artysty czy filozofa nauki był właśnie ten zakładający konstruowanie reguł w ramach badań prowadzonych w zamkniętych miejscach, laboratoriach, gdzie mała grupa wyspecjalizowanych ekspertów „skalowała” fenomeny, które można było powtarzać przez symulacje albo modelowanie; dopiero później były one ewentualnie aplikowane i rozprowadzane. Tak jak w przypadku pracy Jerzego Grotowskiego, społeczeństwo mogło jedynie poznać rezultaty działań i odnieść się do nich w określony sposób, ale nie miało możliwości wpływania, dyskutowania czy ich przetwarzania. „Nauka była więc aktywnością oddzieloną murami od społeczeństwa”.

Zdaniem Latoura sytuacja uległa diametralnej zmianie w momencie, kiedy zdaliśmy sobie sprawę, że – jako ludzie – tak naprawdę prowadzimy eksperymenty na skalę globalną. Kiedy granice laboratoriów zostały poszerzone do wymiarów planetarnych, okazało się, że żyjemy w świecie ciągłego eksperymentu i nieustających praktyk badawczych. Dokonują się one w bardzo różnych sferach jednocześnie, nie tylko w zamkniętych i odosobnionych miejscach. Dotyczą zarówno eksperymentów teoretycznych, jak i praktycznych wykonywanych w przestrzeniach kulturowych, społecznych, politycznych, ekonomicznych, ale też – jak zaznacza Latour – dokonują się one na nas samych.

Sytuacja ta dotyczy nie tylko wiedzy naukowej, lecz przede wszystkim praktyk społecznych i kulturowych; domaga się jednocześnie nowego namysłu, który zmienia w sposób istotny kształt badań humanistycznych, społecznych i kulturowych.

Celem cyklu  seminariów będzie próba zmapowania najważniejszych obszarów zmian w sztuce współczesnej i badaniach humanistycznych dokonujących się w ramach modelu poznawczego, jakim jest projekt „świata jako laboratorium”. Zajęcia zostaną podzielone na trzy moduły.

Opiekun naukowy: prof. Dariusz Kosiński
Koordynatorki: Sylwia Fiałkiewicz, Karolina Wycisk

Program

pon.
30/03/2015
18:00
Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena, Przejście Żelaźnicze
Sztuka w czasach technokultury

Seminarium I dr Agnieszki Jelewskiej w ramach OUP

Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena, Przejście Żelaźnicze
pon.
13/04/2015
18:00
Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena, Przejście Żelaźnicze
Nowy enwiromentalizm

Seminarium II dr Agnieszki Jelewskiej w ramach OUP

Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena, Przejście Żelaźnicze
pon.
08/06/2015
18:00
Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena, Przejście Żelaźnicze
Somatechnologie

Seminarium III dr Agnieszki Jelewskiej w ramach OUP

Instytut Grotowskiego, Czytelnia im. Ludwika Flaszena, Przejście Żelaźnicze

Dr hab. Agnieszka Jelewska-Michaś – adiunkt w Katedrze Dramatu, Teatru i Widowisk Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dyrektorka i współzałożycielka związanego z tą uczelnią HAT Research Center. Bada przede wszystkim splot relacji między nauką, kulturą a technologią w XX i XXI wieku. Jest autorką wielu tekstów naukowych oraz pozycji monograficznych, m.in. Sensorium. Eseje o sztuce i technologii (Poznań 2012) i Ekotopie. Ekspansja technokultury (Poznań 2013).

Uczestnicy będą proszeni o przeczytanie wybranych rozdziałów książek:

  • Biopolityka, „Praktyka Teoretyczna” 2011, nr 2–3.
  • Rosi Braidotti: Po człowieku, przekład Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
  • Agnieszka Jelewska: Ekotopie. Ekspansja technokultury, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2013.
  • Agnieszka Jelewska: Sensorium. Eseje o sztuce i technologii, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2012.
  • Bruno Latour: Nadzieja Pandory. Esej o rzeczywistości w studiach nad nauką, przekład zbiorowy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, Toruń 2013.
  • Bruno Latour: Polityka natury, przekład Agata Czarnacka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
  • Signs of Life: Bio Art and Beyond, edited by Eduardo Kac, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts – London 2009.
  • Techonatures: Environments, Technologies, Spaces and Places in the Twenty-first Century, edited by Damian F. White, Chris Wilbert, Wilfrid Laurier University Press, Waterloo 2009 (wstęp).
  • Eugene Thacker: Global Genome. Biotechnology, Politics and Culture, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts – London 2005.
  • Stephen Wilson: Information Arts: Intersections of Art, Science and Technology, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts – London 2003.

Lektury dostępne są w Czytelni Instytutu Grotowskiego.